Matroos overboord op de Nieuwe Maas. Plezierjacht met uitgevallen motor in het midden van de rivier. Zelfmoordpoging vanaf een van de stadsbruggen. Passant te water langs een van de kades. Een noodoproep over de marifoon, dus hulp van de dichtstbijzijnde boot onmiddellijk gewenst. Alle honderd schippers van de watertaxi krijgen regelmatig met zulke calamiteiten te maken. Dankzij de snelheid en wendbaarheid van hun schepen zijn ze in zulke situaties dikwijls als eersten ter plaatse.

Heel het jaar door schieten ze te hulp bij het opsporen en redden van drenkelingen. Mensen die per ongeluk in de rivier of een van de havens belanden. Opvarenden van een schip, onoplettende sportvissers, autobestuurders, fietsers en wandelaars. Maar ook overmoedige zwemmers, roeiers, kanovaarders en, niet in de laatste plaats, ‘springers’. Want wie in Rotterdam een eind aan zijn of haar leven wil maken, stort zich nogal eens van de Van Brienenoord-, de Willems- of de Erasmusbrug.

Zaak van leven of dood

Vooral de reddingsacties waarbij het een zaak van leven of dood is, gaan de schippers niet in de kouwe kleren zitten. Ook al omdat niet elke verdrinking kan worden voorkomen vanwege de sterke stroming en de watertemperatuur van de rivier. Het gebeurt helaas nog vaak genoeg dat een uitgebreide zoektocht alleen maar een muts of een laars oplevert en pas dagen of weken later ook een stoffelijk overschot. Juist in deze donkere dagen moeten schippers extra attent zijn op wat er zich, boven hun hoofd, op die Maasbruggen afspeelt.

Doorgaans verwerken ze een traumatische gebeurtenis onder elkaar, maar desgewenst schakelt de directie van Watertaxi Rotterdam ook professionele hulp voor hen in. In een enkel geval moet een watertaxischipper na een reddingsactie zelf voor zijn verwondingen worden behandeld. De schipper die onlangs in zijn eentje een zelfmoordpoging wist te verijdelen door de betreffende vrouw vanaf zijn Maastaxi geruime tijd boven de golven uit te houden, liep daarbij een aantal gekneusde ribben op. Maar doorgaans zijn er tegelijkertijd zo veel andere watertaxi’s in de buurt dat hulp gauw nabij is.

Pleziervaart kent regels niet altijd

Jan Heemskerk kan terugkijkend op 2018 al tien incidenten op de Nieuwe Maas opsommen waarbij hij als schipper van de watertaxi persoonlijk bijstand verleende. Daartoe rekent hij ook de gebeurtenissen waarbij mensen zich niet alleen zichzelf in gevaar brachten, maar ook anderen. ‘De toegenomen recreatievaart op de rivier brengt de nodige risico’s met zich mee. Eigenaren van jachtjes kennen de vaarregels niet of onvoldoende. Of ze raken op drift doordat hun motor bij hoge golfslag afslaat, terwijl er geen marifoon aan boord is om het andere vaarverkeer te waarschuwen. Dat zijn ook allemaal paniektoestanden waarbij we de helpende hand kunnen toesteken.’

Meestal volstaat het om een schipper van zo’n pleziervaartuig erop te wijzen dat hij altijd stuurboord-wal moet varen. Soms ook moet er handelend en in hoogste staat van alertheid worden opgetreden. Zo kon schipper Ronald Scherpenisse van de watertaxi deze zomer nog op het laatste moment voorkomen dat een jacht door een duwbak werd overvaren.

Zowel Scherpenisse als Heemskerk is in het dagelijkse leven kapitein op een patrouilleboot van het Haven Coördinatie Centrum, dus beiden weten in dit soort gevallen van wanten. Maar dat geldt in principe voor iedere watertaxischipper. Allemaal beschikken ze over een schat aan ervaring op de rivier én over de vereiste papieren.

Samen sterk voor veiligheid

Tel erbij op dat er van ’s ochtends vroeg tot middernacht altijd en overal watertaxi’s op de Nieuwe Maas actief zijn, en het is begrijpelijk dat het Havenbedrijf, de zeehavenpolitie en de brandweer altijd op hun inzetbaarheid rekenen wanneer de nood aan de man is.

‘We zijn er trots op dat we zo onze bijdrage aan de veiligheid op de rivier en haar havens kunnen leveren’, zegt Jan Heemskerk. ‘Als schippers zijn we natuurlijk véél te stoer om dat ook te willen uitdragen. Maar tegelijkertijd zouden we ook wel wat meer waardering van die instanties kunnen gebruiken. We werken per slot van rekening al 25 jaar sámen aan de veiligheid op het water. In een jaar waarin onze schippers opnieuw veel calamiteiten op het water voor hun kiezen kregen, mag dat toch best wel eens worden gezegd.’