Foto Hafencity/Deinneueszuhause.de
Rotterdam spiegelt zich graag aan Hamburg als het gaat om de herontwikkeling van haar oude stadshavens. HafenCity, zoals het in goed Duits werd gedoopt, is daar het grootste stadsvernieuwingsproject op ons continent.
De transformatie van het ‘waterfront’ aan de rivieren de Elbe en de Bille strekt zich uit over een oppervlakte van 2,32 miljoen vierkante meter. Langs de oevers verrijzen uiteindelijk 15.000 hoogbouw-appartementen en er worden 45.000 werkplekken gerealiseerd.
Indrukwekkend
Je hoeft nooit in HafenCity te zijn geweest om er toch flink van onder de indruk te raken. Op luchtfoto’s en panorama’s van het gebied is al goed te zien hoe indrukwekkend de oosterburen het in havenstad nummer drie van Europa (na Rotterdam en Antwerpen) aanpakken.
HafenCity. Foto Frizz/HafenCity
Op het Stadmakerscongres 2021 werd deze week (online) een miniconferentie belegd over wat we in Rotterdam van het Hamburgse voorbeeld kunnen leren. Belangrijkste vraag die daarbij op tafel lag, was in hoeverre (landschaps)architecten er daar in slagen om ook de oude havenbekkens en de rivieren zelf op de kaart te zetten. Met andere woorden: hoe maak je het vele water in en rond Hamburg (24 procent van de oppervlakte in de binnenstad) toegankelijk en net zo attractief als de in het oog springende woontorens, kantoorgebouwen en de monumentale pakhuizen aan de kades ervan?
Nog niet aantrekkelijk genoeg
Dat blijkt in Hamburg, net als in Rotterdam, nog een opgave op zichzelf. Tobias Goevert, hoofd stadsontwikkeling van de Duitse gemeente, maakte tijdens de conferentie wel duidelijk dat de mogelijkheden die het water in HafenCity biedt nog moeten worden ingevuld. ‘Het stond tot dusver niet bovenaan op de agenda, maar de komende jaren focussen we ons helemaal daarop.’
Horeca aan het water in Hamburg. Foto HafenCity
Er zijn weliswaar nieuwe parken en boulevards aangelegd langs de Elbe en de Bille, met ook veel restaurants en cafés op mooie plekken. Maar er kan en moeten, zo zegt Goevert, voor de inwoners en toeristen nog veel meer van dergelijke voorzieningen bij om HafenCity als verblijfs- en recreatieruimte aantrekkelijker te maken. ‘Het is bij lange na nog niet genoeg.’ En dan zeker ook op het water zelf. Bijvoorbeeld op de Binnenalster, het grote meer in het hart van de stad. Er wordt wel eens een watersportevenement op georganiseerd, maar doorgaans ligt die enorme bak water er roerloos en ‘op afstand’ bij.
Het water op
Net als, opnieuw, in Rotterdam rekent HafenCity erop dat er vanuit de bevolking initiatieven worden ontplooid om de levendigheid op de rivieren en in de stadshavens te vergroten. Goevert denkt onder meer aan drijvende pontons voor wandelaars en terassen, culturele hotspots, aan woonboten, en aan een intensiever gebruik van het water door de plezier- en passagiersvaart. Met name op de Bille zijn al plannen van creatieve ondernemers uitgevoerd.
Een verschil met de situatie in Rotterdam is dat Hamburg nog veel ‘echte’ havenactiviteiten binnen haar grenzen heeft. De grote zeeschepen meren daar nog wel bij HafenCity af. Los daarvan kampt een derde deel van de stad regelmatig met overstromingen, zoals er jaarlijks ook nog veel mensen in de rivieren en de havens verdrinken. Reden waarom de veiligheidseisen er hoog zijn.
In dit verhaal schreven we eerder over hoe de Gemeente Rotterdam de Nieuwe Maas en haar oude havens tot een vitaler en groener onderdeel van de stad willen ontwikkelen.
