Watertaxi Rotterdam bestaat 25 jaar. Een mooie gelegenheid om eens in de bijzondere geschiedenis van het bedrijf te duiken. Dat doen we aan de hand van de verhalen van onze schippers, centralisten en andere betrokkenen van het eerste uur. Han Verhagen bij het spits af. Hij werkt al vanaf zijn zestiende in de Rotterdamse haven, 31 jaar als sleepbootkapitein en 20 jaar als towmaster.

Han was in 1993 een van onze eerste schippers en is sindsdien altijd heel nauw aan Watertaxi Rotterdam verbonden gebleven. Alle groeifasen en de successen en tegenslagen die daarbij hoorden, heeft hij van dichtbij meegemaakt. Han is ook al jarenlang voorzitter van de Schipperscentrale, de 110 leden tellende vereniging van stuurlui die allen in deeltijd voor ons varen.

Deel 2 van zijn verhaal gaat over de periode 2001-2018 van de watertaxi, de periode waarin de snelle MSTX-taxi’s in de vaart kwamen en Watertaxi Rotterdam een vervoersnetwerk van meer dan vijftig aanlegplaatsen ging onderhouden.

‘Eind jaren negentig begon het idee te rijpen dat we de veerdienst Wilhelminapier-Veerhaven-Leuvehaven tot een watertaxibedrijf konden uitbreiden. Passagiers kwamen aan boord met de vraag of we ze ook naar andere plekken langs de rivier konden brengen. Ze wilden per boot ook snel naar Delfshaven of de Euromast kunnen. Wanneer het heel rustig was, deden we dat nog wel eens, al was het altijd gedoe door het gebrek aan goede op- en afstapmogelijkheden.

‘Ik heb het idee van zo’n watertaxibedrijf een keer bij Hans en Daan [Hans Loos en Daan van der Have, oprichters en eigenaren van Watertaxi Rotterdam] geopperd en daar vervolgens een hele tijd niets meer over gehoord, totdat ze zich op een dag bij me riepen en vertelden dat ze met het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam over het plan in gesprek waren. Vanaf dat moment is het snel gegaan. Terwijl we nog hele dagen op pad waren om de beste locaties voor steigers te vinden, waren in de tussentijd al de eerste vijf MSTX-taxi’s besteld.

In het diepe

‘Hans en Daan sprongen daarmee echt in het diepe, want elke stap die ze voor het realiseren van het plan konden zetten, moest worden bevochten. Voor het invoeren van de veerdienst hadden we al een slag geleverd met de havenautoriteiten, en die strijd moest ditmaal opnieuw worden gevoerd. Er werden tal van barrières opgeworpen: varen in het donker was not done, we mochten alleen aan stuurboordwal varen, en de steigers die architect Victor Mani voor ons had ontworpen, zouden niet aan de eisen voldoen omdat het bijvoorbeeld onmogelijk werd geacht dat er veertig mensen tegelijk op konden staan.

Het eerste ponton van Watertaxi Rotterdam bij de Schipperswerf aan het Koninginnehoofd

‘We hebben met allerlei praktijktests aangetoond dat er van veiligheidsrisico’s geen sprake was. Niet voor passagiers van de watertaxi en niet voor het andere scheepvaartverkeer. Het kiezen van de boten en de aandrijving ervan was een proces op zich. De aanvankelijk keuze voor een onderwaterschip van een Hamburgse werf pakte verkeerd uit, en ook de motoren die waren voorzien van een staartstuk bleken uiteindelijk niet geschikt. Ze gingen om de haverklap stuk. Pas toen ze werden vervangen door waterjets waren de problemen uit de wereld.

Kan niet bestaat niet

‘Er zijn tónnen en zeeën van tijd geïnvesteerd in het streven om het MSTX-project te doen slagen. Ongelofelijk dat Daan en Hans dat er naast Hotel New York bij konden doen We vlogen op één dag naar Hamburg, naar Venetië en naar Stockholm om te kijken hoe ze het in die havens op het gebied van passagiersvervoer deden en van hun fouten te leren. En kan niet bestaat niet voor Hans en Daan. Ondenkbaar dat de Schipperswerf op de Wilhelminapier kon blijven drijven op de twee betonnen bakken eronder, zo kregen we te horen. Dat beton zou onherroepelijk kapot gaan. Maar mooi dat er nooit iets mis mee is geweest, hoe hard de rivier ook tekeergaat.’

De Schipperswerf wordt naar zijn plek aan het Koninginnehoofd versleept

‘De Schipperswerf fungeerde oorspronkelijk als een soort stationsrestauratie annex bruine kroeg. Bedoeling was dat passagiers van de watertaxi daar met een krantje, ene kop koffie of een biertje op hun rit over het water konden wachten. Op de eerste verdieping was dan bovendien nog een restaurantje gevestigd dat ik als voorzitter van de V.O.F. van schippers zelf met een paar buffetjuffrouwen diende te runnen. Het idee kwam helaas niet echt uit de verf. De schippers zelf vonden het leuk om er na hun dienst voor even aan de bar te zitten, maar de potentiële klanten die er aanmeerden, liepen allemaal meteen door naar Hotel New York. Dat was per slot van rekening waarvoor ze naar de Wilhelminapier kwamen.

Zakelijke passagiers

Het café en restaurant hebben drie jaar bestaan, erna maakten ze plaats voor de telefooncentrale, de balie en, boven, het kantoor van Watertaxi Rotterdam. Die ruimte hadden we daarvoor ook wel nodig, want er gebeurde in Rotterdam op dat ogenblik van alles. Het SS Rotterdam kwam op Katendrecht te liggen, waardoor we er ineens heel veel passagiers bij kregen, en grote bedrijven als Alphatron, IHC en Van Oord werden als vaste grote klanten binnengehaald. Kortom: steeds meer zakelijke passagiers, forenzen en toeristen gingen de watertaxi ontdekken.

‘Als schippers kregen we het zó druk dat we als V.O.F. niet meer de verantwoordelijkheid voor de exploitatie van het bedrijf konden dragen. We hebben Hans en Daan gevraagd om die weer helemaal zelf ter hand te nemen, zodat wij ons volledig konden gaan richten aan dat waarvoor we zijn opgeleid en gekwalificeerd: váren. Die omschakeling heeft de huidige groeifase van Watertaxi Rotterdam ingeluid. In drieënhalf jaar tijd werd de vloot met zeven MSTX-taxi’s en de diesel-elektrische PHW uitgebreid, de schipperscentrale groeide van 55 mensen naar 110 nu, en het aantal ritten is verdubbeld tot ruim boven de 500.000 op jaarbasis.

Wachten op de watertaxi bij het SS Rotterdam

‘Die groei heeft nog een heel belangrijke impuls gekregen door de in 2016 doorgevoerde tariefswijziging. Daarvóór was de watertaxi voor veel gewone Rotterdammers nog te duur als ze even heen en weer naar het centrum wilden. Nu kan ook Tante Sjaan voor een acceptabel bedrag even de boot nemen als ze gaat winkelen, en vervult de watertaxi de rol die we vanaf het allereerste begin voor ogen hadden: we zijn een vervoersbedrijf voor iedereen die snel, voordelig en filevrij naar de overkant van de rivier wil worden gebracht.

Deelfietsensysteem erbij

‘Daarmee begint een droom van mij werkelijkheid te worden, ja echt. Mijn hoofdberoep is sleepbootkapitein en dat ben ik al veertig jaar met veel plezier en grote inzet, maar in de 25 jaar dat ik voor Watertaxi Rotterdam werk heb ik er nog een ambitie bij gekregen: ik wil ook vervóerder zijn. Ik zou ontzettend graag willen dat het ov, de taxi’s aan de wal, de waterbussen en de watertaxi’s dadelijk een aaneengesloten netwerk vormen en passagiers effciënt aan elkaar gaan doorgeven. Een deelfietsensysteem over de hele stad hoort daar als extra verbindende schakel ook bij.

‘Ik ben geen ondernemer zoals Hans en Daan en dat zal ik ook nooit meer worden, maar ze hebben ook van mij wel een denker gemaakt. Ik heb veel van ze geleerd. Waarom doen we iets en waar brengt dat ons straks. Mijn visie op de toekomst strekte ooit niet verder dan een week, maar als het om de watertaxi gaat kijk ik tegenwoordig ook jaren vooruit.’

Prototype van de RoS, de Rotterdamse stadsfiets die de eigenaren van Watertaxi Rotterdam vanaf 2019 in Rotterdam hopen te introduceren