De tocht erheen is al een belevenis. Vanuit vaargebied Centrum gaat het met de watertaxi op volle kracht in westelijke richting naar de Rotterdamse havens. Enorme kranen, schoorstenen en masten langs beide oevers van de rivier bepalen de skyline. Met scherpe manoeuvres schiet de schipper tussen het al even imposante scheepvaartverkeer op de Maas door, om pas na een minuut of tien gas terug te nemen.

Als hij dan even later bij steiger 92 aanmeert, ben je aanbeland in een uniek gebied van de stad: het RDM-terrein, ofwel het voormalige bedrijfscomplex van de Rotterdamse Droogdokmaatschappij.

Beschermd stadsgezicht

Vanaf het begin van de 20-ste eeuw tot 1983 liepen hier talloze schepen van de helling, waaronder duikboten. De gigantische onderzeebootloods waarin ze werden gebouwd, staat nog fier overeind op de kop van de RDM-haven. Er worden tegenwoordig bijzondere tentoonstellingen en evenementen in gehouden. De directiekantoren en kantine van de RDM zijn eveneens voor de sloop bewaard gebleven en inmiddels aangemerkt als beschermd stadsgezicht en rijksmonument. Behalve de Academie van Bouwkunst is er sinds een paar jaar het café-restaurant Dok in gevestigd.

De scheepsbouw mag er dan zijn verdwenen, hard gewerkt wordt er op het RDM-terrein nog altijd. In het Innovation Dock op de rechterkade worden allerlei nieuwe industriële toepassingen getest. In de aanpalende bouwhallen hebben de technische opleidingen van de Zadkine- en Albeda-colleges onderdak gekregen. Voor de gerenoveerde werven aan de overzijde worden nog nieuwe bestemmingen gezocht.

Heijplaat

Direct achter het RDM-hoofdkwartier ligt Heijplaa, het uit 1913 daterende tuindorp dat exclusief was bestemd voor de tweeduizend werknemers van de toenmalige droogdokmaatschappij. Je komt er via de blauwe poort in de RDM-gevel. Architect H.J. Baanders liet er 307 eengezinswoningen in achter verschillende typen optrekken. Voor elke personeelscategorie (werklui, opzichters, kantoorvolk en directeuren) één. Ook de drie kerken (nu nog twee), de twee scholen en de levensmiddelenwinkel van de gemeenschap kwamen van zijn tekentafel.

Het bestaan van de inwoners is trouwens nooit zo ‘dorps’ geweest als je als buitenstaander zou veronderstellen. Ingeklemd tussen de Eem- en de Waalhaven had Heijplaat elke dag wel een hoop herrie en rook van de omliggende zware industrie te verduren. Het hele wijkje kleurde bijvoorbeeld geel als scheepsmagnaat Cornelis Swarttouw met fosfor in de weer was, rood als hij erts om handen had, en zwart als zijn fabriek antraciet oversloeg.

Courzand

Het mocht niet verhinderen dat alle Heijplaters als één man in het geweer kwamen toen hun tuindorp in 1990 op de nominatie stond om van de stadsplattegrond te worden geveegd. En met succes. Het geheel eigen karakter van deze bijzondere enclave is grotendeels bewaard gebleven. Tip: bezoek er het in oude glorie herstelde café-restaurant Courzand. Al generaties achtereen de vaste stek van Rotterdamse havenmensen en een aardige plek om voor een lunch, diner of borrel neer te strijken.