Jessica den Outer (24) is juriste en gespecialiseerd in het toekennen van rechten aan de natuur. Als zodanig is ze als expert en ambassadeur verbonden aan het Harmony with Nature-programma van de VN. In Nederland maakt ze deel uit van een team van advocaten en natuurbeschermers dat zich inzet voor het verlenen van rechten aan de Maas. Eerder kregen rivieren in onder meer Ecuador, Colombia, Bangladesh, India en Nieuw-Zeeland al zo’n status. Jessica legt uit wat we daaronder moeten verstaan: een (Nieuwe) Maas met een wettelijke bescherming.
Jessica den Outer
Waarom is voor de Maas gekozen?
Jessica: ‘Dat vloeit voort uit de Maas Cleanup die jaarlijks wordt georganiseerd om zo veel mogelijk plastic uit de rivier te vissen. Drijvend plastic is een groot probleem in de Maas, naast industriële vervuiling ervan. Ze brengen grote schade toe aan de biodiversiteit in de rivier en aan de kwaliteit van het water. Niet voor niets wilden drinkwaterbedrijven er twee jaar terug al geen water meer uit hebben. Gezien de ernst van de vervuiling lag het dus voor de hand dat we de Maas als pilotproject hebben gekozen.’
Vrijwilligers van de Maas Cleanup aan de slag in Limburg
Hoort de Nieuwe Maas daar ook toe?
‘Ja, we richten ons op het hele Nederlandse stroomgebied van de rivier, inclusief het Rotterdamse stukje. In Zwitserland is de Rijn het middelpunt van een campagne, in Parijs de Seine. We hopen dat we met ons onderzoek naar de rechtsvorm voor de Maas mede-koploper in Europa kunnen worden.’
Hoe ziet de weg eruit die jullie daarvoor moeten bewandelen?
‘In deze fase willen we mensen via de media laten weten dat we hiermee bezig zijn. En dan een beweging van onderop creëren. Hoewel het ondertussen al vijftig jaar geleden dat de eerste internationale studie over dit onderwerp verscheen, staan we in Nederland nog tamelijk aan het begin van de discussie over de eigen rechten van de natuur. Maar onder andere door het groeiende belang van de klimaatbeweging is dit wel het moment om mensen over ons doel te informeren.’
Opgeviste rotzooi uit de Maas tijdens de Cleanup
Doen we het in natuurbehoud al niet heel redelijk in Nederland?
‘Er leven, zoals ook in Rotterdam, genoeg mooie plannen om de oevers van rivieren te vergroenen en bijvoorbeeld meer geschikt voor recreatie te maken. Maar al die plannen zijn gestoeld op wat wij mensen van een rivier willen. Dat is nou eenmaal zoals wij van oudsher gewend zijn met de natuur om te gaan. We willen haar overwinnen en in hokjes kunnen stoppen. Wij van onze kant willen juist benadrukken dat de rivier er in de eerste plaats voor zichzelf is, en niet om allerlei economische, planologische en sociale functies te vervullen.’
Hoe leer je mensen om op zo’n manier te gaan ‘omdenken’?
‘Met name jongere generaties doen dat al. Die praten in harmonie met de natuur en niet over de natuur. Zij nemen haar eigen belangen ter harte. Er is dankzij dat omdenken al veel ten goede veranderd, en dat zal zich doorzetten. Nu, in deze tijden van corona, realiseren zich heel veel meer bevolkingsgroepen hoe belangrijk is dat ze in de natuur terecht kunnen om hun gedachten te verzetten. We worden ons met z’n allen steeds meer bewust van de waarde ervan.’
De Maas en het omliggende rivierenlandschap op hun mooist (foto’s Maas Cleanup en IVN)
Wat brengt een toekomst als rechtspersoon voor de Maas?
‘De status die de rivier dezelfde wettelijke bescherming en de politieke stem verleent die ook mensen, gemeenten en bijvoorbeeld bedrijven hebben. Met een of meer menselijke voogden die erop toezien dat ze vrijelijk kan stromen en dat ze gezond is en blijft. Die voogden zullen namens haar de dialoog zoeken met overheden en andere instanties om dat te waarborgen. Maar in het extreme geval zullen ze ook rechtszaken kunnen aanspannen om haar tegen uiteenlopende ingrepen te beschermen. In Ecuador won de rivier zo al een proces over een weg die langs haar oevers zou worden aangelegd.’
Ligt die toekomst voor de Maas niet pas heel ver in het verschiet?
‘Ik vind dat het ontzettend hard gaat met de stappen die wereldwijd voor de rechten van de natuur worden gezet. Daaruit haal ik al mijn hoop, verwachtingen en inspiratie. Los daarvan: ik ben 24 en heb dus nog genoeg lange adem om ook in Nederland en de Maas in dit opzicht op de kaart te zetten.’
