Uit historisch oogpunt is Delfshaven het meest tot de verbeelding sprekende stadsdeel van Rotterdam. Tegelijkertijd ook is het een van de minder bekende bezienswaardigheden binnen onze gemeentegrenzen. Misschien heeft dat te maken met het feit dat Rotterdam zich graag van haar nieuwste (lees: naoorlogse) kant laat bewonderen. De stad is nou eenmaal het trotst op haar moderne havens, haar skyline en haar architectuur.

Wat daarnaast zal meetellen, is dat we uit een verder verleden ook niet zo héél veel straten, wijken en gebouwen meer hebben die we bij bezoekers kunnen aanprijzen. Ja, als het gaat om negentiende-eeuws erfgoed heeft Rotterdam hier en daar nog wel wat te bieden. Wil je tijdens een vaar-, fiets- of wandeltocht door de stad echter verder terug in de tijd dan zal iedere inwoner je alleen de weg naar Delfshaven kunnen wijzen.

Onze ‘grachtengordel’

Daar bevindt zich ons enige stukje ‘grachtengordel’ dat je als pittoresk en ’nét Amsterdam’ zou kunnen bestempelen. Alles bij elkaar twee schilderachtige doorvaarthaventjes, met een handvol trapgeveltjes, monumentale pakhuizen en een enkele bruine kroeg aan weerszijden ervan. Het past bij wijze van spreken allemaal op een en dezelfde ansichtkaart. En toch: zo bescheiden als Delfshaven zich aan de buitenwacht mag presenteren, het is dus wél een plek waar wereldgeschiedenis is geschreven.

Pilgrim Fathers

Op de kop van de Aelbrechtskolk in Delfshaven staat namelijk de Pelgrimvaderskerk, waarvan de naam verwijst naar de Pilgrim Fathers, de grondleggers van de huidige Verenigde Staten. Replica’s van de twee zeilschepen waarmee zij in 1620 vanuit Delfshaven en Southampton naar ‘de Nieuwe Wereld’ vertrokken, zijn in de kerk te bezichtigen. Uit dezelfde periode dateert ook het Zakkendragershuisje aan de Voorstraat. De Kroniek van Delfshaven schrijft er dit over:

‘In dit huisje kwamen de broeders van het zakkendragersgilde bijeen. De in schepen aangevoerde zakken graan, grondstof voor de vele distilleerderijen in Delfshaven, werden door de zakkendragers uitgeladen en op de rug, of soms het hoofd, naar de vele pakhuizen en branderijen gedragen. Wanneer er een schip moest worden gelost, dan luidde men de klok in het torentje. De zakkendragers kwamen op het klokkengelui af, waarna de strijd ontbrandde over wie de lading mocht lossen.

De ruimte boven het Zakkendragershuisje deed ooit dienst als gevangenis. Dat was na het buiten gebruik stellen van de kraansluis in 1836. De cellen hadden indertijd vooral de functie van ontnuchteringsplek voor Delfshavenaars die onmatig hadden genoten van het befaamde lokale graanproduct. Een oud gezegde luidde dan ook: “Wie niet in een cel op ‘t Craentie heeft gezeten, is geen burger van Delfshaven”.’

Flipperkastmuseum

Bezoek aan de Voorhaven ook de voormalige distilleerderij De Dubbelde Palmboom. Sinds juni 2020 is daarin het Dutch Pinball Museum gevestigd. Eigenaar ervan is Gerard van de Sanden, die van zijn hobby zijn beroep maakte. Hij weet alles over de geschiedenis van zo’n beetje iedere flipperkast in zijn museum. Bijna alle kasten kunnen ook worden bespeeld, en flipperen is bij de entreeprijs inbegrepen.

Passagiers voor Delfshaven stappen aan wal op onze steiger 75 (Schiemond). Loop vanaf de aanlegplaats in noordelijke richting naar de Westkousdijk. Aan de overzijde daarvan ligt historisch Delfshaven tussen latere woonwijken ingeklemd.